Για πολλούς κατοίκους της Αργεντινής, όμως, η εθνικοποίηση δεν είναι αρκετή. «Θα έπρεπε να εθνικοποιήσουν ολόκληρη την επιχείρηση, όχι μόνο ένα μέρος του κεφαλαίου», λέει ο Φερνάντο Σολάνας, βουλευτής, σκηνοθέτης και αντίπαλος της κυβέρνησης Κίρτσνερ. «Το πετρέλαιο είναι δημόσιο αγαθό».
Αποκτώντας τον έλεγχο της YPF, η Κίρτσνερ κατάφερε να εκτρέψει την προσοχή της κοινής γνώμης από τον καλπάζοντα πληθωρισμό, τη διαφυγή κεφαλαίων και την πτώση της δημοτικότητάς της. Η συζήτηση στράφηκε αντίθετα στην οικονομική πολιτική της δεκαετίας του '90, που οδήγησε σε μια σοβαρή οικονομική κρίση στην αρχή της περασμένης δεκαετίας.
Η Γερουσία της Αργεντινής υιοθέτησε την περασμένη Πέμπτη με ψήφους 63-3 την απόφαση για την ανάληψη ελέγχου της YPF, που είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας στον τομέα της ενέργειας. Στη διάρκεια της μακράς συζήτησης, οι περισσότεροι ομιλητές επαίνεσαν την πρωτοβουλία της Κίρτσνερ, ενώ ορισμένα μέλη της αντιπολίτευσης από επαρχίες όπου παράγεται πετρέλαιο και φυσικό αέριο κόντεψαν να βάλουν τα κλάματα από την ευγνωμοσύνη τους.
Το σχέδιο νόμου αναμένεται να ψηφιστεί την ερχόμενη Πέμπτη και από τη Βουλή.
Ακόμη και ο Κάρλος Μένεμ, ο πρώην πρόεδρος επί των ημερών του οποίου ξεκίνησε η ιδιωτικοποίηση της YPF το 1992, υποστηρίζει την ανάληψη του ελέγχου της εταιρείας από το κράτος. «Το σενάριο έχει αλλάξει», δηλώνει ο Μένεμ, που είναι σήμερα γερουσιαστής.
Για τους επικριτές αυτού του μέτρου, τόσο στην Αργεντινή όσο και στο εξωτερικό, η εθνικοποίηση της YPF και η σύγκρουση με την Ισπανία που ακολούθησε δείχνουν ότι η χώρα αυτή μοιάζει να κάνει «σκασιαρχείο από την οικονομική διαχείριση». Η έκφραση ανήκει στον Ουόλτερ Μολάνο, αναλυτή της BCP Securities στο Γκρίνουιτς του Κονέτικατ.
Το μεγάλο πρόβλημα της Αργεντινής είναι η διαφυγή κεφαλαίων, η οποία έφτασε πέρυσι τα 22 δισεκατομμύρια δολάρια. Πίσω από το φαινόμενο αυτό βρίσκονται οι φόβοι για τον πληθωρισμό, που επισήμως είναι 9,8%, αλλά ανεπισήμως κινείται μεταξύ 20% και 25%. Οι φορολογικές υπηρεσίες της Αργεντινής χρησιμοποιούν πλέον ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά για να εντοπίζουν μεγάλες ποσότητες χαρτονομισμάτων στα αεροδρόμια, τους σταθμούς λεωφορείων και τα λιμάνια.
Όλα αυτά παραπέμπουν σε μια οικονομία σε κρίση. Στην πραγματικότητα, η οικονομία της Αργεντινής παρουσιάζει ισχυρή ανάπτυξη, αν και κατώτερη των προηγουμένων ετών.
Η ανάκαμψη αυτή, που διαρκεί την τελευταία δεκαετία, πρόσφερε στην Κίρτσνερ την ευρεία πολιτική στήριξη που χρειαζόταν για να ακολουθήσει μια εθνικιστική πολιτική η οποία ανησυχεί, και εξοργίζει, ξένες τράπεζες, επιχειρήσεις, κυβερνήσεις, αλλά και κατοίκους της χώρας που φοβούνται την επιστροφή στον προστατευτισμό.
Από το 2004 ως το 2010, η οικονομία της Αργεντινής παρουσίασε μέση ανάπτυξη 7,7%, έναντι 4,3% για τη γειτονική Χιλή, που αναφέρεται συχνά ως πρότυπο για την οικονομική της πολιτική. Για το 2011 υπάρχουν διαφωνίες, καθώς η κυβέρνηση λέει ότι η ανάπτυξη έφτασε το 9,2%, αλλά πολλοί την κατηγορούν για τον τρόπο που τη μετράει. Ακόμη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, πάντως, προβλέπει ότι η φετινή ανάπτυξη θα φτάσει το 4,2%, έναντι 3% για τη Βραζιλία, την οικονομική υπερδύναμη της περιοχής.
Η ανάπτυξη αυτή της Αργεντινής, που ακολούθησε την οικονομική της κατάρρευση, προσελκύει πλέον πολλούς μετανάστες. Χιλιάδες νεαροί Ισπανοί έχουν φτάσει τον τελευταίο καιρό στο Μπουένος Άιρες, αναζητώντας δουλειά στα εστιατόρια της πόλης.
Λίγο μετά την εκλογή της στην προεδρία το 2007, η Κίρτσνερ αύξησε τις κοινωνικές δαπάνες για προγράμματα όπως μηνιαία κονδύλια σε φτωχές οικογένειες. Τα προγράμματα αυτά, μαζί με ορισμένες ακόμη πρωτοβουλίες κατά της φτώχειας, οδήγησαν στη μείωση των ανισοτήτων και βοήθησαν την Κίρτσνερ να επανεκλεγεί το 2011. Η αγοραστική δύναμη των Αργεντίνων αυξήθηκε και η κυβέρνηση είχε τον έλεγχο των τιμών της ενέργειας. Την ίδια ώρα όμως, η YPF και άλλες πετρελαϊκές εταιρείες μείωσαν τις επενδύσεις τους, αφού είχε μειωθεί η κερδοφορία τους. Το αποτέλεσμα ήταν η Αργεντινή από εξαγωγός χώρα ενέργειας να αναγκαστεί να εισάγει.
Η εξάρτηση από την ξένη ενέργεια οξύνθηκε πέρυσι και η κυβέρνηση προσπαθεί τώρα με ένα ετήσιο ενεργειακό έλλειμμα της τάξης των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων να ικανοποιήσει τις εγχώριες απαιτήσεις σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Με την εθνικοποίηση της YPF, η πρόεδρος της Αργεντινής εκμεταλλεύεται και την πικρία που προκάλεσε τη δεκαετία του '90 η πώληση κρατικών εταιρειών σε ιδιώτες επενδυτές. Ηγετικές θέσεις σε εθνικοποιημένες εταιρείες όπως η YPF, οι κρατικές αερογραμμές και τα εθνικά ταχυδρομεία, κατέχουν σήμερα μεταξύ άλλων μέλη της Λα Καμπόρα, μιας εθνικιστικής νεολαίας που ίδρυσε ο 34χρονος Μάχιμο Κίρτσνερ, γιος της προέδρου.
Πολλοί επικριτές της κυβέρνησης αναρωτιούνται πάντως αν οι εθνικοποιήσεις θα σταματήσουν με την YPF. Οι δύο μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας, η Clarin και η La Nacion, φοβούνται ότι έρχεται η σειρά τους. «Ανησυχούμε πολύ με τους κυβερνητικούς ελιγμούς», λέει ο Εδουάρδο Λομάντο, διευθυντής της La Nacion. «Φοβόμαστε ότι υπάρχει ένα συστηματικό σχέδιο για την άλωση των μέσων ενημέρωσης».
